Przepuklina u psa i kota

Przepuklina to stan patologiczny polegający na przemieszczeniu się narządów wewnętrznych (lub ich części, takich jak jelita, tkanka tłuszczowa, fragment pęcherza moczowego) poza ich naturalną jamę ciała. Następuje to poprzez osłabiony obszar w mięśniach lub powięziach ściany ciała, tworząc widoczne uwypuklenie. U psów i kotów najczęściej obserwuje się je w obrębie jamy brzusznej.

Czym jest przepuklina? Jak rozpoznać przepuklinę? Kluczowe objawy

Rozpoznanie przepukliny opiera się przede wszystkim na obserwacji. Najbardziej charakterystycznym objawem jest widoczne wybrzuszenie lub guzek pod skórą w miejscu wystąpienia przepukliny. Jego rozmiar może być zmienny – od małego, miękkiego uwypuklenia, które może być samoistnie lub pod naciskiem cofnięte do jamy ciała (przepuklina odprowadzalna), po twardy, bolesny obrzęk, który nie daje się zredukować (przepuklina uwięźnięta).

Inne objawy zależą od lokalizacji przepukliny i narządów, które uległy przemieszczeniu:

• Ból i dyskomfort: Zwierzę może reagować na dotyk w okolicy przepukliny, być apatyczne, unikać ruchu lub wykazywać ogólne osłabienie.
• Problemy trawienne: Nudności, wymioty, biegunka, zaparcia, brak apetytu mogą wskazywać na uwięźnięcie fragmentu jelita.
• Zaburzenia w oddawaniu moczu lub kału: Szczególnie w przypadku przepuklin, które uciskają pęcherz moczowy lub jelita.
• Duszności i kaszel: Mogą towarzyszyć przepuklinie przeponowej, gdzie narządy jamy brzusznej przedostają się do klatki piersiowej, utrudniając pracę płuc i serca.
• Zmiany w zachowaniu: Letarg, apatia, niechęć do zabawy czy interakcji.
• U niewykastrowanych kotek, przepuklina pachwinowa może prowadzić do problemów związanych z cyklem rujowym.

Rodzaje przepuklin u zwierząt towarzyszących

W weterynarii wyróżnia się kilka typów przepuklin, zależnych od ich lokalizacji:

1. Przepuklina pępkowa: Jest to najczęściej diagnozowany typ, szczególnie u szczeniąt. Pojawia się jako miękkie uwypuklenie w okolicy pępka, będące wynikiem niedomknięcia pierścienia pępkowego po urodzeniu. Często małe przepukliny pępkowe mogą zrosnąć się samoistnie.
2. Przepuklina pachwinowa: Występuje w okolicy pachwiny, częściej u samic w średnim wieku. Jest to poważny stan, ponieważ może dojść do uwięźnięcia dużych fragmentów jelit, pęcherza moczowego, a nawet macicy, co stanowi zagrożenie życia.
3. Przepuklina przeponowa: Bardzo groźny typ, w którym narządy z jamy brzusznej przemieszczają się do klatki piersiowej przez otwór w przeponie. Może być wrodzona lub nabyta (np. wskutek silnego urazu). Wymaga natychmiastowej interwencji chirurgicznej ze względu na poważne problemy z oddychaniem.
4. Przepuklina kroczowa: Najczęściej dotyka niewykastrowanych samców powyżej 5. roku życia. Zlokalizowana jest w okolicy krocza, obok odbytu, i może powodować znaczne trudności z defekacją i oddawaniem moczu. Predyspozycje rasowe wykazują Welsh Corgi i Boston Terriery.
5. Przepuklina mosznowa: Choć niezbyt częsta, to stan, w którym jelita przemieszczają się do worka mosznowego u samców psów i kotów. Zazwyczaj ma ona charakter wrodzony, co oznacza, że zwierzę rodzi się z tą predyspozycją. Mimo swojej rzadkości, nie należy jej lekceważyć, ponieważ może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych, które wymagają interwencji weterynaryjnej. Właściciele powinni być świadomi tej możliwości i obserwować swoje zwierzęta pod kątem wszelkich niepokojących objawów w tej okolicy.
6. Przepuklina brzuszna: Może wystąpić w dowolnym miejscu ściany brzucha, zazwyczaj jako rezultat urazu (np. uderzenia, upadku, wypadku komunikacyjnego).
7. Przepuklina rozworu przełykowego: Zwykle jest wynikiem urazu lub wady wrodzonej, często diagnozowana u ras brachycefalicznych, takich jak buldogi angielskie. Polega na przemieszczeniu części żołądka do klatki piersiowej przez otwór w przeponie, którym przechodzi przełyk.

Etiologia przepuklin - dlaczego powstają?

Przyczyny powstawania przepuklin u kotów i psów są złożone i mogą mieć podłoże genetyczne lub środowiskowe:

• Czynniki genetyczne i wrodzone: Zwierzęta mogą urodzić się z wrodzonymi osłabieniami ścian ciała. Predyspozycje rasowe (np. u Buldogów, Bokserów, Pekińczyków) są dobrze udokumentowane.
• Urazy mechaniczne: Silne uderzenia, upadki, ugryzienia lub inne formy fizycznego traumy mogą doprowadzić do pęknięcia mięśni i powstania przepukliny brzusznej.
• Zwiększone ciśnienie w jamie brzusznej: Chroniczny kaszel, silne parcie podczas defekacji (np. przy zaparciach), poród, ciąża, a nawet nadmierny wysiłek fizyczny mogą wywołać lub pogłębić istniejącą przepuklinę.
• Nadwaga i otyłość: Dodatkowy ciężar i obciążenie mięśni brzucha u zwierząt z nadwagą zwiększają ryzyko wystąpienia przepuklin.
• Wiek: Proces starzenia osłabia tkanki, zwiększając podatność na przepukliny, np. kroczowe.
• Pooperacyjne powikłania: Niekiedy, choć rzadziej, przepuklina może rozwinąć się w miejscu zabliźnionej rany pooperacyjnej, zwłaszcza jeśli doszło do nieprawidłowego gojenia lub zbyt wczesnego, intensywnego wysiłku fizycznego po zabiegu.

Diagnostyka i leczenie

Diagnostyka przepukliny rozpoczyna się od dokładnego badania fizykalnego przez lekarza weterynarii. Często konieczne jest uzupełnienie diagnostyki o badania obrazowe, takie jak:

• USG (ultrasonografia): Pozwala ocenić zawartość worka przepuklinowego i stopień uwięźnięcia.
• RTG (zdjęcie rentgenowskie): Pomocne w diagnozowaniu przepuklin przeponowych oraz ocenie położenia narządów wewnętrznych.
• Tomografia komputerowa (CT): W bardziej skomplikowanych przypadkach daje szczegółowy obraz trójwymiarowy.

Leczenie przepukliny w zdecydowanej większości przypadków wymaga interwencji chirurgicznej. Operacja polega na:

• Odprowadzeniu zawartości worka przepuklinowego: Przemieszczone narządy są delikatnie cofane do ich naturalnej pozycji.
• Zamknięciu ubytku: Osłabione miejsce w mięśniach lub powięzi jest precyzyjnie zszywane. W niektórych przypadkach, zwłaszcza przy dużych ubytkach, może być konieczne wszczepienie siatki chirurgicznej w celu wzmocnienia ściany ciała.
• Leczenie zachowawcze (np. obserwacja) jest stosowane bardzo rzadko i jedynie w przypadku małych przepuklin pępkowych u młodych zwierząt, które nie wykazują żadnych objawów i rokują na samoistne zamknięcie.

Po zabiegu chirurgicznym kluczowa jest odpowiednia rekonwalescencja, obejmująca podawanie leków przeciwbólowych, antybiotyków (jeśli wystąpiła infekcja), a także ograniczenie aktywności fizycznej. Szwy zazwyczaj usuwane są po 10-14 dniach.

Zapobieganie i powikłania

Zapobieganie przepuklinom, szczególnie tym nabytym, skupia się na:

• Utrzymaniu optymalnej wagi ciała: Zapobiega to nadmiernemu obciążeniu mięśni brzucha.
• Unikaniu urazów: Ochrona zwierzęcia przed wypadkami i niebezpiecznymi sytuacjami.
• Sterylizacja/kastracja: W przypadku przepuklin wrodzonych, zabieg ten może pomóc uniknąć przekazywania predyspozycji genetycznych.

Nieleczone przepukliny, a zwłaszcza przepukliny uwięźnięte, są stanem zagrożenia życia. Uwięźnięcie prowadzi do zaburzenia ukrwienia narządów w worku przepuklinowym, co może skutkować ich niedokrwieniem, martwicą (śmiercią tkanek) i rozwijającą się sepsą. W takich sytuacjach niezbędna jest natychmiastowa pomoc weterynaryjna.

Pamiętaj: Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie przepukliny są kluczowe dla zapewnienia zdrowia, komfortu i długiego życia Twojego pupila.