FIP - zakaźne zapalenie otrzewnej kotów

Zakaźne zapalenie otrzewnej kotów (FIP)

Wirusowe zapalenie otrzewnej kotów, zakaźne zapalenie otrzewnej, w skrócie FIP to choroba zakaźna kotów, której przyczyną jest koronawirus koci (FECV). Jest to zaraźliwa choroba o wysokiej śmiertelności, przed którą drżą wszyscy kociarze, ale jednocześnie niskiej zachorowalności. Co tak naprawdę się pod nią kryje? 

Nie każdy koronawirus taki straszny, jak go malują

Wśród koronawirusów kocich możemy wyróżnić 2 typy koronawirusa jelitowego: FECV I oraz FECV II. Ten pierwszy jest wirusem, z którym kontakt może mieć nawet do 95% kotów- występuje on powszechnie w środowisku, jest on jednak wirusem o niskiej zjadliwości, tj. choroba przebiega zazwyczaj z objawami biegunki lub nawet bezobjawowo. Najbardziej wrażliwe na zakażenie są kocięta w wieku od 4 do 12 tygodni, jednak nawet u tak młodych zwierząt przebieg jest zazwyczaj szybki i raczej łagodny . U dorosłych zakażenie najczęściej nawet nie jest zauważane przez właściciela, ponieważ zazwyczaj przebiega ono bez żadnych objawów. Obydwa  serotypy koronawirusa mogą mutować pod wpływem różnych czynników  i rozwinąć się może zakaźne zapalenie otrzewnej kotów.

 Jak to jest z tym FIP-em?

Nie każdy kot zarażony koronawirusem kocim zachoruje na FIP. Szacuje się, że u około 5% kotów, które są nosicielami koronawirusa rozwinie się zakaźne zapalenie otrzewnej. Dzieje się tak często na początku zakażenia, kiedy to wirus intensywnie dzieli się w organizmie i na skutek tak intensywnej replikacji ulega mutacji. Nie do końca znane są przyczyny tego, dlaczego niektóre koty chorują, a inne nie. Prawdopodobnie ma to związek z uwarunkowaniami genetycznymi, jednak nie odkryto jeszcze jaki dokładnie gen jest za to odpowiedzialny. Zauważono, że choroba ta występowała częściej u kotów znajdujących się w dużych skupiskach np. w schroniskach i często jej początek miał miejsce po silnym stresie. Wiadomo też, że na rozwój choroby duży wpływ ma status immunologiczny danego kota oraz czy występują u niego jakiekolwiek niedobory odporności. Od odporności zwierzaka będzie również zależeć przebieg FIP oraz to, jaka postać choroby się u niego rozwinie.

Patogeneza

Uważa się, że FIP jest wynikiem mutacji koronawirusa jelitowego w organizmie kota. Wirus ten nabiera zdolności do namnażania się w monocytach i makrofagach, które następnie wędrują po całym organizmie. Wirus po kilku tygodniach od wniknięcia do makrofagów jest obecny w węzłach chłonnych krezkowych, śledzionie, wątrobie, jelicie ślepym, okrężnicy i ośrodkowym układzie nerwowym. Rozwój FIP w dużej mierze zależy od:

Rozprzestrzenianie się choroby

Ponad połowa zwierząt chorujących na zakaźne zapalenie otrzewnej ma mniej niż 12 miesięcy, jednak w grupie podwyższonego ryzyka znajdują się również koty do 3 roku życia. Zdecydowanie rzadziej choroba może dotyczyć zwierząt w średnim i starszym wieku. W większości przypadków objawy kliniczne pojawiają się o 3 tygodni do 1,5 roku od wystąpienia mutacji, rzadziej po kilku latach. Chore zwierzęta i nosiciele wirusa wydalają go wraz z kałem, a do zakażenia dochodzi zazwyczaj drogą pokarmową, rzadko inhalacyjną. Czynnikiem predysponującym jest korzystanie przez wiele kotów z tych samych kuwet, jak dzieje się to np. w schroniskach. Koty wolnożyjące znacznie rzadziej są nosicielami koronawirusa. Koty chore na zakaźne zapalenie otrzewnej sieją z kałem koronawirusa jelitowego - nie zaś już zmutowaną formę wirusa, w związku z tym transmisja wirusa FIPV z kota na kota jest praktycznie niespotykana. 

Postacie FIP

U kotów możemy spotkać się z 2 postaciami FIP - z postacią wysiękową i bezwysiękową. Postać wysiękowa uważana jest za postać o cięższym przebiegu i badania pokazują, że koty znacznie trudniej z niej wychodzą, a zasadniczo rzadko dochodzi do remisji choroby. Jest to zatem bardziej niebezpieczna postać FIP. Postać bezwysiękowa zaś charakteryzuje się łagodniejszym przebiegiem niż postać wysiękowa, jednak wysoka śmiertelność nadal występuje. Od czego zależy jaka postać rozwinie się u danego kota? Zazwyczaj ma to związek z tym, jak wysoką odporność ma kot w momencie zakażenia, a zazwyczaj zależy ona od tego czy np. kot ma jakiekolwiek niedobory odporności (FeLV, FIV), od stanu odżywienia, warunków środowiskowych czy innych chorób towarzyszących.

W przypadku silnej odporności zwierzęcia lub słabej patogenności zarazka wirus niszczony jest w makrofagach i nie dochodzi do rozwoju choroby. Przy średniej odporności rozwój choroby jest wolniejszy, ale w tym wypadku dochodzi do powstawania w narządach (wątroba, nerki, gałki oczne, centralny układ nerwowy) ziarniniaki zapalne, co określa się jako postać bezwysiękowa FIP. Z racji różnej lokalizacji ziarniniaków objawy kliniczne w tej postaci mogą być bardzo zróżnicowane. Kiedy zwierzę ma słabą odporność, podczas namnażania wirusa powstaje coraz więcej kompleksów przeciwciało- antygen. Kompleksy te osadzają się na ścianach naczyń krwionośnych narządów wewnętrznych powodując zapalenie. Następstwem tego jest uszkodzenie wielu narządów i gromadzenie się wysięku w jamach ciała- jest to postać wysiękowa.

Objawy kliniczne przy różnych postaciach FIP

Do objawów wspólnych dla obydwu postaci należą:

• umiarkowana gorączka
• apatia
• posmutnienie
• utrata apetytu
• utrata wagi

Objawy kliniczne w zależności od postaci:

Diagnostyka

Postawienie jednoznacznego rozpoznania FIP często jest niezwykle trudne i frustrujące zarówno dla lekarzy, jak i właścicieli zwierząt, szczególnie w przypadku bezwysiękowej postaci choroby. Oznaczenie wielu parametrów krwi i wykonanie dodatkowych badań obrazowych czyni rozpoznanie jedynie wysoce prawdopodobnym, ale nie pewnym. Przy postaci bezwysiękowej często konieczna jest konsultacja z wieloma specjalistami, aby postawić rozpoznanie. Podstawowym kryterium klinicznym sugerującym FIP jest wiek kota (poniżej 2 lat) i gorączka nieustępująca pomimo antybiotykoterapii. W przypadku postaci wysiękowej FIP badanie płynu pobranego z jamy opłucnej lub z jamy otrzewnej często dostarcza dowodu mocno sugerującego obecność FIP. Płyn pobrany od chorych zwierząt zazwyczaj ma zabarwienie od jasno- do ciemnożółtego, może być mętny lub lepki, bogatobiałkowy. Badaniem bardzo pomocnym w diagnostyce jest test Rivalty. Pozwala on wykluczyć FIP jako przyczynę obecności płynu w jamach ciałach u chorego kota, ale nie jest to próba swoista, ponieważ wynik badania każdego płynu zawierającego dużo białka będzie zawsze dodatni. Wyizolowanie genomu wirusowego z oznaczeniem mutacji z pobranego płynu wysiękowego lub bioptatu tkankowego pozwala na postawienie ostatecznego rozpoznania. Jedną z metod detekcji wirusa w tkankach i wysięku jest metoda RT-nPCR.

Czytaj więcej: Hipotermia u kota | Odwodnienie u kota | Wymioty u kota